15 January Makar Sankranti Indian Festival! १५ जानेवारी मकरसंक्रांत जानकारी मराठी हिंदी इंग्रजी ! मकरसंक्रांत
मकर संक्रांत हा पौष महिन्यातील महत्त्वाचा सण, दरवर्षी १४ किंवा १५ जानेवारीला संक्रात येते. फार वर्षापुर्वी संकारसुर नावाचा एक राक्षस होता. तो लोकांना फार पीडा देई. त्याला मारण्यासाठी देवीने संक्रांतीचे रूप घेतले. या संक्रांतीदेवीने संकरासुराला ठार केले आणि लोकांना सुखी केले. या दिवशी सुर्य मकर राशित प्रवेशा करतो, त्या दिवशी उत्तरायणाला प्रारंभ होतो.
मकरसंक्रांत हा भारतातील एक शेतीसंबंधित सण आहे. सूर्य ज्या दिवशी दक्षिणायनातून उत्तरायणात मार्गक्रमण करतो त्या तिथीला मकरसंक्रांत साजरी केली जाते. या दिवशी सूर्य धनू राशीतून मकर राशीत प्रवेश होतो. या दिवसापासून सूर्याचे उत्तरायण सुरू होते. पृथ्वी वरुन पाहिले असता,सुर्याच्या उगविण्याची जागा दिवसेंदिवस उत्तरेकडे सरकते.(अयन=चलन/ढळणे) हा सण भारत सरकारने राष्ट्रीय सण म्हणून घोषित केला आहे.
पौष महिन्यात सुर्य मकर राशीत प्रवेश करतो व उत्तरायण सुरू होऊन उत्तर गोलार्धात राहणाऱ्या आपण भारतीयांना जास्त प्रकाश व उष्णता मिळण्यास सुरूवात होतो. हा दिवस मोठा होतो व रात्र लहान होत असते. म्हणून सर्वांना मकर संक्रमण दिवस हा उत्सवाच्या स्वरूपात स्वागतार्ह वाटतो.
महिला व नववधू ज्या सणाची आवर्जून वाट पाहत असतात तो सण म्हणजे मकरसंक्रांत सूर्याला मकर संक्रमणावर आधारलेला एक हिंदुस्थानी सण वर्षभरात बारा राशीतुन सूर्याची चारा संक्रमणे होत असली तरी हिंदुस्थानवासियांच्या दृष्टीने मकरसंक्रमणाला म्हणजे संक्रांतीला अधिक महत्त्व आहे.
हिंदुस्थानात बहुतेक भागात हा सण साजरा केला जातो. दक्षणेत याचवेळी पोंगळ (पोंगल) नावाचा तीन दिवस चालणारा उत्सव आहे. महाराष्ट्रात संक्रांतीच्या आधीच्या दिवशी भोगी असते आणि दुसऱ्या दिवशी किंक्रांत असते. स्त्रिया मृत्तिक घटाचे दान देतात व देवाला तीळ, तांदूळ अर्पण करतात आणि संक्रांतीनिमित्त सौभाग्यपण लुटतात.
संक्रांतीला तिळाचे फार महत्त्व आहे. हा काळ थंडीचा असतो. त्यामुळे अंगात उष्णता निर्माण होण्यासाठी तीळ खायचे तसेच बाजरीची भाकरी, लोणी, मुगाच्या डाळीची खिचडी, वांगी, सोताणे, वावटे, गाजर अशा इतर शक्तिवर्धक पदार्थाचा वापर जेवणात करायचा. तीळ वापरण्यातला दुसरा अर्थ सिग्धता. स्निग्धता म्हणजे स्नेह-मैत्री या स्नेहाचे गुळाशी मिश्रण करतात. स्नेहाची गोडी वाढावी हा त्यातला हेतु तेव्हा या दिवशी या तिळगुळाची देवाण घेवाण करायची स्नेह वाढवायचा, नवीन स्नेहसंबंध जोडायचे. जुने असलेले समृद्ध करायचे, तुटलेले आवर्जून पूर्ववत करायचे.
संक्रांतीच्या दिवशी केले जाणारे तीर्थ स्नान व दान पुष्यदायी मानले आहे. या दिवशी प्रयाग, गंगासागर इत्यादी ठिकाणी भक्तांचे प्रचंड मेळे भरतात.
भारताच्या अलिप्त भागात, मकर संक्रांतीचा उत्सव वेगळा साजरा केला जातो. आंध्र प्रदेश, केरळ आणि कर्नाटकमध्ये याला संक्रांति म्हणतात आणि तामिळनाडूमध्ये तो पोंगल उत्सव म्हणून साजरा केला जातो. या वेळी, पंजाब आणि हरियाणामध्ये नवीन पीक स्वागत आणि लोहार उत्सव साजरा केला जातो, तर आसाममधील बिहुच्या रूपात हा उत्सव आनंदाने साजरा केला जातो. प्रत्येक प्रांतामध्ये, त्याचे नाव आणि सेलिब्रेट करण्याचे मार्ग वेगवेगळे असू शकतात.
विविध मान्यतेनुसार, या उत्सवातील पाककृतीदेखील भिन्न आहेत, परंतु ह्या उत्सवाची मुख्य ओळख पटल व तांदूळ खादी होतात. विशेषतः खाचर आणि तूप सह खाची खाणे महत्त्वाचे आहे. या व्यतिरिक्त मकर संक्रांतीवर तीळ व गुळांचा सुद्धा फारसा महत्त्व आहे. आज सकाळी, तळाला आंघोळ केल्यानंतर स्नान केल्या नंतर स्नान केले जाते.
याशिवाय, तीळ आणि गूळ लाडू आणि इतर पदार्थदेखील बनवले जातात. यावेळी सुहागाना महिलाही सुहागतील वस्तूंचे आदानप्रदान करतात. असे समजले जाते की यामुळे तिच्या पतीचे वय अधिक काळ जगते. मकर संक्रांतीला आंघोळीसाठी आणि देणगीचा सण देखील म्हटले जाते.
या दिवशी यात्रेकरू आणि पवित्र नद्यांमध्ये स्नान करणे महत्वाचे आहे, तसेच तीळ, गुळ, खिचडी, फळे आणि राशिचक्र यांच्यानुसार देणगी मिळते, सद्गुण प्राप्त होते. असे मानले जाते की या दिवशी दान केलेल्या देणगीमुळे सूर्य देव आनंदित झाला आहे. या सर्व समजुती व्यतिरिक्त मकरसंक्रित उत्सवही उत्साही आहे. या दिवशी पतंग उंचावर देखील विशेष महत्त्व आहे आणि लोक मोठमोठ्या आनंदाने व आनंदाने पतंग काढतात. या दिवशी अनेक ठिकाणी पतंग उंचावरचे कार्यक्रम आयोजित केले जातात.
